EN/TH
HoLEP (Holmium Laser Enucleation of the Prostate) หรือการผ่าตัดต่อมลูกหมากด้วยเลเซอร์โฮลเมียม เป็นเทคนิคที่พัฒนาขึ้นในนิวซีแลนด์ในช่วงปลายทศวรรษที่ 1990 โดยทั่วไปจะทำภายใต้การดมยาสลบ แพทย์จะเข้าไปทำการผ่าตัดผ่านทางท่อปัสสาวะ (แบบส่องกล้อง) โดยไม่ต้องมีการผ่าตัดจากภายนอก
Holmium Laser จะใช้ในการเลาะเอาเนื้อต่อมลูกหมากส่วนที่อุดตันออกทั้งหมด ซึ่งช่วยลดการอุดตันได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด โดยผู้ป่วยมักจะต้องเข้ารับการผ่าตัด HoLEP เพียงครั้งเดียวในชีวิต และมีโอกาสน้อยมากที่ต่อมลูกหมากจะโตขึ้นอีกหลังผ่าตัด (มีเพียง 0.7% ที่อาจต้องผ่าตัดซ้ำภายใน 10 ปีหลังทำ HoLEP เทียบกับการผ่าตัด TURP ที่มีโอกาส 10-15% และการผ่าตัดด้วย Green Light Laser ที่มีโอกาสสูงกว่านั้น)
หลังการผ่าตัด HoLEP ส่วนของต่อมลูกหมากที่ถูกตัดออกจะถูกส่งไปตรวจวิเคราะห์ทางกล้องจุลทรรศน์ ซึ่งพบว่า 8% ของผู้ป่วยตรวจพบมะเร็งต่อมลูกหมากที่อาจไม่เคยตรวจพบมาก่อน
HoLEP เป็นหนึ่งในวิธีการรักษาต่อมลูกหมากโต (BPH) ที่มีการศึกษาวิจัยมากที่สุด โดยจนถึงเดือนธันวาคม 2014 มีการเผยแพร่ผลการทดลองทางคลินิก (Randomized Trials) ซึ่งเป็นงานวิจัยคุณภาพสูงถึง 16 งานวิจัย เมื่อเปรียบเทียบกับวิธี TURP ที่เคยเป็น “การรักษาแบบมาตรฐาน” ในอดีต ผลการศึกษาพบว่า HoLEP มีข้อดีหลายประการ ได้แก่:
- เลือดออกน้อยกว่า
- ต้องการการให้เลือดน้อยกว่า
- เวลาในการใส่สายสวนปัสสาวะหลังผ่าตัดสั้นกว่า
- พักฟื้นในโรงพยาบาลน้อยกว่า (ผู้ป่วย 90% สามารถกลับบ้านได้โดยไม่ต้องใส่สายสวนปัสสาวะในวันแรกหลังผ่าตัด)
จากการศึกษาผลรวมของการวิจัยปัจจุบัน บ่งชี้ว่า HoLEP ช่วยรักษาอาการทางปัสสาวะและเพิ่มอัตราการไหลของปัสสาวะได้ดีกว่าวิธีส่องกล้องอื่นๆ ที่ใช้รักษา BPH โดย:
- อาการของผู้ป่วยดีขึ้นโดยเฉลี่ย 70-80%
- อัตราการไหลของปัสสาวะเพิ่มขึ้นได้ถึง 600%
การศึกษาล่าสุดยังพบว่า HoLEP มีประสิทธิภาพสูงมากในผู้ป่วยที่ ปัสสาวะไม่ออกและต้องใช้สายสวนปัสสาวะโดย 98% ของผู้ชายที่เคยใช้สายสวนปัสสาวะก่อนผ่าตัดสามารถเลิกใช้สายสวนปัสสาวะได้หลัง HoLEP เทียบกับเพียง 70% ในกรณีที่รักษาด้วย Green-Light Laser หรือ TURP
ที่สำคัญ HoLEP เป็นวิธีเดียวที่สามารถใช้ได้กับผู้ป่วยที่มีต่อมลูกหมากขนาดใดก็ได้ ไม่เหมือนวิธีการส่องกล้องรักษา BPH แบบอื่นๆ
ใครที่เหมาะกับการผ่าตัด HoLEP?
- ผู้ที่มีอาการต่อมลูกหมากโต (BPH) ปานกลางถึงรุนแรง เช่น:
✅ ปัสสาวะเบา
✅ ปัสสาวะไม่สุด
✅ ปัสสาวะขัด ต้องเบ่ง
✅ ปัสสาวะบ่อย โดยเฉพาะตอนกลางคืน
✅ มีภาวะแทรกซ้อนจากต่อมลูกหมากโต
- ผู้ที่ต้องการทางเลือกอื่นแทนการผ่าตัด TURP
- ผู้ที่รักษาด้วยวิธีอื่นแล้วไม่ได้ผล
- ผู้ที่มีรูปร่างของต่อมลูกหมากที่ไม่เหมาะกับการรักษาวิธีอื่น
- ผู้ที่ใช้ยาแล้วไม่ได้ผล หรือมีผลข้างเคียงจากยา
- ผู้ที่ต้องการกลับมาใช้ชีวิตได้เหมือนก่อนมีอาการเรื่องปัสสาวะ
ข้อดีของการรักษาด้วยวิธี HoLEP
- รักษาต่อมลูกหมากโตได้ถาวร แม้ในกรณีที่ต่อมมีขนาดใหญ่มาก
- อาการดีขึ้นในระยะยาว โอกาสผ่าตัดซ้ำต่ำกว่าวิธีการรักษาแบบอื่น
- ฟื้นตัวเร็ว เลือดออกน้อย
- ไม่ต้องกินยาตลอดชีวิต
ขั้นตอนการผ่าตัด HoLEP
- ดมยาสลบหรือฉีดยาชาไขสันหลัง
- ส่องกล้องผ่านท่อปัสสาวะ และใช้เลเซอร์โฮลเมียมตัดต่อมลูกหมากส่วนที่อุดตันออก
- ใช้เวลาประมาณ 20 นาที – 4 ชั่วโมง (ขึ้นอยู่กับขนาดต่อมลูกหมาก)
- กลับบ้านได้ภายใน 1-2 วัน
สิ่งที่คาดหวังหลังผ่าตัด
- ฟื้นตัวที่บ้าน เริ่มทำกิจกรรมเบาๆ ได้ภายใน 3-5 วัน
- หายเต็มที่ภายใน 4 สัปดาห์ (หลีกเลี่ยงกิจกรรมหนัก)
- ผลข้างเคียงที่พบบ่อย : มีอาการปัสสาวะแสบขัด, ปัสสาวะเป็นเลือด, ปัสสาวะบ่อย/กลั้นไม่อยู่ (ส่วนใหญ่อาการจะดีขึ้นใน 2 สัปดาห์)
ผลลัพธ์หลังผ่าตัด
- ปัสสาวะสะดวกมากขึ้นทันทีหลังถอดสายสวนปัสสาวะ
- อาการปัสสาวะบ่อย หรือ ตื่นมาปัสสาวะกลางคืน อาจใช้เวลา 3 เดือน ถึงจะดีขึ้น
คำแนะนำหลังผ่าตัด
สิ่งที่อาจเกิดขึ้น:
- มีสายสวนปัสสาวะหลังตื่นนอน และส่วนใหญ่จะสามารถถอดสายสวนปัสสาวะได้ 1 วันหลังผ่าตัด
- ปัสสาวะเป็นเลือดได้บ้าง 2 สัปดาห์
- ปัสสาวะแสบขัด 2-3 สัปดาห์ (ส่วนใหญ่ไม่ใช่การติดเชื้อ)
- อาจมีอาการปัสสาวะเล็ดหรือกลั้นปัสสาวะไม่อยู่แบบชั่วคราว (มักหายใน 3 เดือน)
- ผู้ชาย 90% อาจมีภาวะ “หลั่งแห้ง” (ไม่มีน้ำอสุจิออกมา) ซึ่งไม่เป็นอันตราย
กิจกรรมหลังผ่าตัด:
- ห้ามขับรถ 24 ชั่วโมง
- พักงาน 4-5 วัน (หรือนานกว่านี้หากเป็นงานที่ต้องใช้แรง)
- หลีกเลี่ยงการยกของหนัก 2 สัปดาห์
- เริ่มเดินได้ แต่ห้ามออกแรงหนักหรือเบ่งถ่าย 2 สัปดาห์
- ห้ามมีเพศสัมพันธ์ 2 สัปดาห์
