EN / TH
การฉายรังสี Stereotactic Body Radiation Therapy (SBRT) เป็นวิธีการรักษาที่ใช้รังสีปริมาณสูงเพื่อโจมตีก้อนเนื้อขนาดเล็กโดยไม่ทำลายเนื้อเยื่อดีที่อยู่ใกล้เคียง สามารถให้รังสีในปริมาณที่เหมาะสมได้ในจำนวนครั้งที่น้อยกว่าการฉายรังสีแบบเดิม และเป็นทางเลือกที่ไม่ต้องผ่าตัดสำหรับมะเร็งบางชนิด เช่น มะเร็งปอด มะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งตับ และมะเร็งตับอ่อน
การฉายรังสี Stereotactic Body Radiation Therapy (SBRT) คืออะไร?
SBRT เป็นการรักษามะเร็งที่ให้รังสีในปริมาณสูงและมีความแม่นยำไปยังก้อนเนื้อเดียวหรือก้อนเนื้อเดี่ยว ถือเป็นความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีในด้านการฉายรังสี
ต่างจากการฉายรังสีแบบเดิม SBRT ให้รังสีในปริมาณที่เหมาะสมภายในระยะเวลาสั้นๆ (เป็นวัน แทนที่จะเป็นสัปดาห์) โดยโฟกัสไปที่ก้อนเนื้อและจำกัดปริมาณรังสีที่ส่งผลต่อเนื้อเยื่อดีและอวัยวะใกล้เคียง ซึ่งอาจได้รับความเสียหายได้
SBRT ใช้รักษามะเร็งชนิดใดบ้าง?
แพทย์รังสีรักษาใช้ SBRT เพื่อรักษาก้อนเนื้อขนาดเล็ก และอาจแนะนำให้ใช้ SBRT หากผู้ป่วยมีปัญหาสุขภาพที่ไม่สามารถผ่าตัดได้
SBRT เป็นทางเลือกที่ไม่ต้องผ่าตัดสำหรับการรักษา:
– มะเร็งปฐมภูมิ: ก้อนเนื้อต้นกำเนิด
– มะเร็งที่มีการแพร่กระจายน้อย: ก้อนเนื้อที่แพร่กระจายจากตำแหน่งเดิม แต่ยังมีขนาดเล็กและจำนวนน้อยพอที่จะกำจัดได้
มะเร็งที่รักษาด้วย SBRT ได้แก่:
– มะเร็งปอด
– มะเร็งต่อมลูกหมาก
– มะเร็งตับ
– มะเร็งตับอ่อน
ผลข้างเคียงทั่วไปของ SBRT มีอะไรบ้าง?
ผลข้างเคียงแตกต่างกันไปตามชนิดของมะเร็งและสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย:
– SBRT สำหรับมะเร็งต่อมลูกหมาก: ผู้ป่วยอาจรู้สึกปวดปัสสาวะบ่อยหรือปัสสาวะเร่งด่วน อาจมีการเปลี่ยนแปลงในระบบขับถ่าย เช่น ความถี่หรือความเจ็บปวดขณะถ่ายอุจจาระ ควรปรึกษาแพทย์เมื่อพบอาการเหล่านี้ซึ่งมักเป็นชั่วคราว
ประโยชน์ของ SBRT คืออะไร?
การศึกษาพบว่า SBRT เป็นการรักษาที่มีประสิทธิภาพสำหรับมะเร็งบางชนิด ช่วยให้แพทย์โฟกัสไปที่ก้อนเนื้อโดยลดผลกระทบต่ออวัยวะและเนื้อเยื่อใกล้เคียง และสามารถกำจัดก้อนเนื้อได้ด้วยความแม่นยำใกล้เคียงกับการผ่าตัด แต่ไม่ต้องผ่าตัด
นอกจากนี้ SBRT ยังใช้จำนวนครั้งในการรักษาน้อยกว่าการฉายรังสีแบบเดิม ซึ่งอาจลดความเสี่ยงของผลข้างเคียงได้
SBRT มีประสิทธิภาพแค่ไหน?
SBRT เป็นทางเลือกที่มีประสิทธิภาพแทนการผ่าตัดในบางกรณี เช่น การศึกษาล่าสุดแสดงว่า SBRT มีประสิทธิภาพเทียบเท่ากับการผ่าตัดสำหรับมะเร็งปอดและมะเร็งต่อมลูกหมากในระยะเริ่มต้น นอกจากนี้ SBRT ยังเป็นทางเลือกที่ไม่ต้องผ่าตัดสำหรับการชะลอการเติบโตของก้อนเนื้อในมะเร็งที่แพร่กระจาย
ความเสี่ยงหรือภาวะแทรกซ้อนของ SBRT มีอะไรบ้าง?
ในบางกรณีที่พบได้น้อย SBRT อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงระยะยาวหากรังสีทำลายเนื้อเยื่อดี ผลข้างเคียงจะขึ้นอยู่กับอวัยวะที่ได้รับรังสี อย่างไรก็ตาม ประโยชน์หลักของ SBRT คือความแม่นยำในการให้รังสี ทีมแพทย์จะออกแบบการรักษาเพื่อให้รังสีส่งผลต่อก้อนเนื้อ ไม่ใช่เนื้อเยื่อดีที่อยู่โดยรอบ
การฉายรังสีทุกชนิดมีความเสี่ยงเล็กน้อยที่อาจทำให้เกิดมะเร็งจากการรักษา แต่ SBRT ช่วยจำกัดผลกระทบต่ออวัยวะและเนื้อเยื่อดี แพทย์จะติดตามตรวจสอบอย่างสม่ำเสมอเพื่อหามะเร็งใหม่หรือมะเร็งที่กลับมา
นพ.นิธิ นาวานิมิตกุล
ศัลยแพทย์ระบบทางเดินปัสสาวะ โรงพยาบาลกรุงเทพพัทยา
